Het Platform for Freedom of Expression and Creativity, een groep die Varela steunt, roept op tot een eerlijk proces. Ook willen ze dat de in beslag genomen spullen geretourneerd worden en dat ze niet gebruikt worden bij onderzoeken of rechtszaken tegen inheemse activisten, zegt Francisco Gedda, een van de woordvoerders. Gedda, documentairemaker en professor aan de Universiteit van Chili, was een van de tientallen demonstranten die deze week bij het Paleis van Justitie in Santiago protesteerden tegen de arrestatie van Varela.

Varela werd op 7 mei gearresteerd in haar huis in de buurt van Villarrica, een stad in de zuidelijke regio Araucanía, 670 kilometer ten zuiden van Santiago. Ze wordt beschuldigd van “illegale samenzwering met als doel het plegen van een misdaad”. De filmmaakster, muzikante en cultuurpromotor is in de kunstwereld bekend vanwege haar werk met kinderen en jongeren, en met verschillende sociale bewegingen. Bij haar arrestatie werd veel materiaal uit haar huis meegenomen, inclusief tapes, interviews, scripts, dagboeken, boeken, onderzoeksnotities, facturen, camera’s, geluidsapparatuur, mobiele telefoons en videomateriaal dat was geschoten voor de documentaire over de noden van de Mapuche-indianen, de belangrijkste inheemse groep in Chili.

Overvallen

Varela en vier anderen worden beschuldigd van medeplichtigheid aan twee berovingen die verband zouden houden met de Beweging van Revolutionair Links (MIR). MIR is een opstandelingenbeweging die ontstond in 1965. Tussen 1973 en 1990, tijdens de militaire dictatuur van generaal Augusto Pinochet, werd de beweging de mond gesnoerd. De laatste jaren zijn er pogingen geweest MIR nieuw leven in te blazen als politieke organisatie.

De eerste roof zou in 2004 hebben plaatsgevonden bij een bank in Loncoche in Araucanía, en de tweede in 2005 bij een openbaar administratiekantoor in Machalí, O'Higgins. Bij die tweede overval werden vier mensen vermoord.

Volgens de openbare aanklager Servando Pérez, behoort Varela tot een MIR-cel die de overvallen pleegde omdat er geld nodig was om MIR weer op de been te krijgen, zegt Julio Barría, een advocaat die Varela tot voor kort verdedigde. Barría vertegenwoordigt nu een van de andere verdachten in de zaak, Flor Domínguez.

Barría stelt dat Varela inderdaad betrokken is geweest bij MIR, omdat ze in 2007 een documentaire heeft geproduceerd over jonge revolutionairen die in de jaren zestig en zeventig actief waren voor MIR. Voor die documentaire interviewde ze oud-leden van de beweging.

Landrechten

De zaak roept vooral vragen op omdat het materiaal dat geschoten was voor de documentaire over het conflict tussen houtkappers en Mapuche-indianen ook in beslag is genomen. Er zou geen enkel verband zijn tussen het werk voor die documentaire, waarvoor zelfs overheidssubsidie werd verstrekt, en de overvallen.

De Mapuches raakten in de negentiende eeuw veel van hun land in het zuiden kwijt aan de staat. Dat land kwam later in particuliere handen. Nadat Chili in de jaren negentig weer een democratie werd, eisten diverse Mapuche-gemeenschappen hun land en politieke en culturele rechten op. Er kwamen conflicten over infrastructuurprojecten en de activiteiten van houtkapbedrijven.

Terwijl er steeds meer rechtszaken kwamen tegen Mapuche-activisten, werd een controversiële terrorismewet uit de tijd van Pinochet van stal gehaald en gebruikt tegen Mapuches die beschuldigd werden van diefstal van particulier land, het stelen van vee, brandstichting en vernieling van privé-bezit.

Criminalisering

Volgens mensenrechtenactivisten criminaliseert de overheid de Mapuche-protesten. De leden van het Platform for Freedom of Expression and Creativity zijn ervan overtuigd dat er een verband is tussen Varela’s arrestatie en haar werk onder de Mapuches. Naast internationale mensenrechtengroepen, hebben ook Chileense beroepsverenigingen voor filmmakers en journalisten zich uitgesproken over de Varela-zaak.

Amnesty International Chili heeft deze week honderdduizenden activisten in de hele wereld opgeroepen aandacht te besteden aan de zaak, zegt directeur Sergio Laurenti. Amnesty is bezorgd dat het filmmateriaal gebruikt zal worden om Mapuches en anderen die aan de documentaire meewerkten, te intimideren.

Reporters Without Borders stuurde vorige week een open brief naar president Michelle Bachelet. “Waarom is het nodig dit materiaal in beslag te nemen voor een onderzoek naar een zaak die niets met de documentaire te maken heeft?”, vraagt de organisatie zich af in de brief. “Het is ook legitiem om de vraag te stellen hoe iemand die van dergelijke misdaden wordt beschuldigd en kennelijk gezocht wordt door de politie, overheidsgeld kan krijgen voor deze documentaire.”

Volgens Reporters Without Borders is het al vaker voorgekomen dat journalisten en filmmakers die in de zaak van de Mapuches doken, problemen kregen. De afgelopen vier maanden werden twee Franse en twee Italiaanse filmmakers gearresteerd terwijl ze filmden bij de Mapuche-indianen.

http://www.mo.be/index.php?id=63&tx_uwnews_pi2%5Bart_id%5D=21548&cHash=9afc9dcb6e