| 20 januari 2010 Chileense Berlusconi wint presidentsverkiezingen. Auteur: Frederik Van Buyten.- MO. Belgie |
20 januari 2010 (MO) - In Chili heeft Sebastian Piñera de presidentsverkiezingen gewonnen. De conservatieve neoliberaal haalde het in de tweede ronde van Eduardo Frei, ex-president en kandidaat voor de regerende centrumcoalitie, de ‘Concertación’. De verkiezingsoverwinning is vooral slecht nieuws voor sociale bewegingen en inheemse groeperingen in Chili. Piñera haalde het afgelopen zondag 17 januari erg nipt, met 52% van de stemmen. Hiermee komt een einde aan twintig jaar regeringsbeleid van de ‘Concertación’. Deze coalitie was eind jaren tachtig in het leven geroepen als een bundeling van democratische krachten, die gezamenlijk opkwamen tegen het dictatoriale terreurbewind van generaal Augusto Pinochet. De Pinochet-gezinde Piñera, van de rechtse partij ‘Renovación Nacional’, overtuigde de kiezer met een rechts-populistisch discours. Sterk inspelend op het onveiligheidsgevoel van de middenklasser, had hij het tijdens zijn campagne herhaaldelijk over ‘el mundo al revés’: een omgekeerde wereld waarin de delinquenten vrij rondlopen, en de brave burger opgesloten zit in zijn huis. Op economisch gebied is hij een fanatiek voorstander van de vrije markt. De man achter Sebastian Piñera. De 61-jarige Piñera, wiens vader ooit nog Chileens ambassadeur was in België, studeerde Economie aan de Katholieke Universiteit van Santiago en behaalde nadien zijn doctoraat in de Economische Wetenschappen aan de Universiteit van Harvard. Begin jaren zeventig doceerde hij enkele jaren aan verscheidene Chileense universiteiten.. Maar Piñera is nationaal eerder gekend als een succesvol zakenman. Hij is eigenaar van Chilevisión, een invloedrijk nationaal televisiekanaal, en heeft aandelen binnen de Chileense luchtvaartmaatschappij LAN-Chile, alsook in Chili’s populairste voetbalclub Colo Colo. Daarenboven bezit hij belangrijke bestuursfuncties binnen farmaceutische en energiereuzen. Zijn ondernemerschap heeft van hem een miljardair en Chili’s rijkste persoon gemaakt, hoewel hij in het verleden reeds een aantal keren in opspraak is gekomen voor vermeende belastingsontduiking en fraude. Dit alles maakt dat Piñera wel eens de Chileense versie van Berlusconi wordt genoemd. Piñera’s politieke carrière begon in 1989, toen hij de campagne leidde voor de presidentskandidaat Hernan Büchi, die minister van Financiën was geweest onder Pinochet. Kort erna sloot hij zich aan bij de rechtse partij Renovación Nacional, en was hij van 1990 tot 1998 senator. Van 2001 tot 2004 werd hij voorzitter van zijn partij. In 2005 verraste hij vriend en vijand door zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen. In de tweede ronde moest hij het afleggen tegen aftredend presidente Bachelet. Een ruk naar rechts. Voor de eerste keer in 52 jaar wint een rechtse presidentskandidaat democratisch de verkiezingen in Chili. Deze overwinning van Piñera is op zijn minst uniek te noemen. Ten eerste kende een aftredend president nog nooit zo een grote populariteit als nu. Uit polls bleek immers dat 80% van de Chilenen achter het beleid van aftredend presidente Bachelet staat, die zelf haar volledige steun had verleend aan Eduardo Frei, presidentskandidaat van de Concertacion. Daarnaast staat deze verkiezingsoverwinning haaks op de hedendaagse politieke tendensen in Zuid-Amerika. Het is gissen naar de factoren die voor deze verkiezingsoverwinning hebben gezorgd. Desalniettemin kunnen enkele factoren niet over het hoofd gezien worden. Eerst en vooral slaagde Piñera erin een coalitie te vormen met de Partij van Joaquín Lavín, de UDI. Joaquín Lavín, één van de leergangers van Milton Friedman die in de jaren zeventig en tachtig neoliberale hervormingen implementeerden onder het goedkeurende oog van Pinochet en de CIA (de zogenaamde ‘Chicago Boys’), en een fervent lid van Opus Dei, slaagde erin zijn achterban volledig achter Piñera te scharen. Hierdoor konden zij als één rechts blok, de ‘Coalición por el Cambio’ (Coalitie voor de verandering) naar de verkiezingen stappen, tegenover een versnipperde centrum- en linkerzijde. Daarnaast mag de invloed van de media niet worden onderschat. Nieuwsberichtgevingen beginnen resoluut met een overval of een moord, of een ‘delinquente’ daad van inheemse of sociale bewegingen, die vaak als terroristische organisaties worden aangeduid. Hierbij wordt nauwelijks ingegaan op de onderliggende problematiek, maar worden enkel symptomen beschreven. Het buitenlands nieuws handelt over de garderobe van Argentijns presidente Cristina Fernandez, de sensationele stem van Susan Boyle of, jawel, ons Belgisch sterrenmeisje. Politiek bewustzijn creëert men zo allerminst. Piñera speelde tijdens zijn campagne op dit media-gecreëerd onveiligheidsgevoel en deze politieke onwetendheid van de Chilenen sterk in. Hij had het herhaaldelijk over ‘het vastdraaien van de gevangenispoorten’ en waarschuwde de ‘delinquenten’ dat hun rijk over was. De onpopulariteit van Eduardo Frei, die reeds president was van 1994 tot 2000, is een andere factor. Frei staat voor velen symbool voor het gebrek aan vernieuwing en verjonging binnen de ‘Concertación’. Dit was ook het argument van de jonge onafhankelijke presidentskandidaat Marcos Enrique Ominami, die teleurgesteld door de gang van zaken de ‘Concertación’ verliet. Het gebrek aan verandering bij de ‘Concertación’ zorgde dus enerzijds voor een versplintering van centrum-links, waar de charismatische Piñera dankbaar gebruik van gemaakt heeft. Ten slotte wordt Chili de afgelopen jaren geconfronteerd met een voor het land onbekend fenomeen. De laatste jaren kent het land immers grote migratiestromen vanuit hoofdzakelijk Peru, Equador en Colombia. Voorlopig bleef vanuit de overheid een goede aanpak van dit fenomeen uit. Dit heeft als gevolg dat vooral rechtse politici sluw hebben ingespeeld op dit fenomeen en op de conservatieve reactie van vele Chileense burgers. Slecht nieuws voor sociale bewegingen. De verkiezing van Piñera is vooral slecht nieuws voor sociale en ecologische bewegingen en voor de inheemse gemeenschappen. Hoewel Piñera stelt te zullen regeren met bijzondere aandacht voor de minderbedeelden, vrezen sociale bewegingen voor een heel repressief beleid met betrekking tot sociale en ecologische bewegingen. Zijn sociale beloftes, namelijk armoedebestrijding via het creëren van jobs, zal hij vooral willen bereiken via zijn economisch beleid. Piñera is immers een grote voorstander van een liberale markteconomie, die gekenmerkt zou worden als open, gericht op privé-initiatief en geïntegreerd in de wereldeconomie, om zo te komen tot meer welvaart. Dit is vooral geen goed nieuws voor de inheemse Mapuchebevolking en hun strijd die zij leveren tegen de grote economische groeperingen die een bedreiging vormen voor hun traditionele levenswijze en hun grondgebied. Het is allerminst denkbaar dat Piñera in deze strijd hun historische eisen in rekening gaat brengen, temeer omdat hij zelf veel economische belangen en connecties bezit in deze gebieden. Piñera heeft al eerder aangegeven elke vorm van delinquentie zwaar te willen bestraffen. Het is dan ook te vrezen dat het reeds grote conflict tussen de Mapuches in het Zuiden en de Chileense overheid de komende jaren nog verder zal escaleren. Continentale verschuivingen. Ook op continentaal niveau zal Chili waarschijnlijk van windrichting veranderen onder Piñera. Aftredend presidente Bachelet kende ook continentaal sterke populariteit door haar vaak gematigde positionering en haar goede relaties met andere regeringsleiders. Piñera zelf zal niet zo’n gematigde positie innemen, maar zal hoogstwaarschijnlijk op zoek gaan naar rechtse allianties. Hij heeft al aangegeven dat hij de relaties met Peru wil verbeteren. Peru is vandaag, naast Colombia, het enige land met een neoliberaal regime in de regio, waardoor Piñera waarschijnlijk genoodzaakt zal zijn goede relaties te onderhouden met het buurland, om niet in een solitaire positie te belanden. Hoe Piñera zich zal positioneren tegenover de historische eis van buurland Bolivia om een doorgang tot de zee te krijgen, is allerminst duidelijk. De laatste jaren was er een sterke verbetering in de relatie tussen de twee landen, door de goede persoonlijke verstandhouding tussen Evo Morales en Michelle Bachelet. Het is maar zeer de vraag of Piñera, met zijn zeer verschillende ideologische achtergrond, deze goede relaties zal kunnen behouden. Regionaal gezien is dit toch een slag in het gezicht voor de zoveel besproken linkse bewinden in de regio. Chili staat in Zuid-Amerika immers bekend als een stabiele democratie, en ook economisch is het land een autoriteit in de regio. Over deze reputatie van Chili valt zeker te discussiëren. Er zijn immers talloze voorbeelden te geven van ondemocratische handelingen en economische wantoestanden in Chili. Toch kent Chili door deze vermeende kenmerken een sterke stem in de regio. Het valt af te wachten hoe ander Zuid-Amerikaanse landen zullen reageren op de verkiezingsoverwinning van Sebastian Piñera, en welke positie hijzelf zal innemen. Wordt ongetwijfeld vervolgd… http://www.mo.be/index.php?id=63&tx_uwnews_pi2[art_id]=27250&cHash=b02212caf7 |